تربیت سیاسی در نهج البلاغه

با تامل در دیدگاه پیشوایان معصوم و اندیشمندان مسلمان و با توجه به نگرش معنوی و متعالی آنان ، سیاست و تربیت سیاسی هدایت انسانها ، حفظ مصالح، و تامین صلاح و سعادت حقیقی انسان ها ست . بنابراین، با توجه به دیدگاه معصومین که برگرفته از اسلام است، موضوع سیاست را تربیت و تربیت سیاسی را روی آوردن آزادانه و آگاهانه به سمت ارزشهای الهی بیان می نماییم . در این پژوهش سعی بر این است که اهداف و روشهای تربیت سیاسی از منظرامام علی علیه السلام بررسی شود. براین اساس، میتوان عمده ترین اهداف تربیت سیاسی از منظر امام(علیه السلام را خدامحوری، جامعه پذیری، استقلال سیاسی، توسعه سیاسی، آگاهی سیاسی، انسان دوستی، ایجاد، ترویج و حفظ فرهنگ استقلالی نام برده و همچنین روشهای تربیت سیاسی از منظر ایشان تفکر ونگرش انتقادی، تذکر و تکرار آگاهانه، عبرت آموزی، آگاهی و انگیزه الهی و تلاش و کوشش را ذکرکرد. از آنجا که تربیت از منظر دین ناظر به غایتهای متعالی است، موضوع تربیت، شخصیت و ضمیر باطنیِ انسان است نه صرف رفتار و اعمال ظاهری او. بدین‏لحاظ روشهای تربیتی بیش از اینکه دارای وجهه‏ای ظاهری بر اساس تنبیه و پاداش باشند از ویژگیها و کارکردهای درونی برخوردارند. این امر به طور طبیعی روشها را در محدوده‏ای برتر، یعنی اصول تربیت که چارچوب ارزشی تربیت را از دیدگاه مکتب و دین خاصی بیان می‏کند، قرار می‏دهد. بنابراین، کارایی اصول تربیت در زمینه تربیت دینی و ارزشی از اولویت و ترجیح بیشتری نسبت به روشها برخوردار است. از این جهت می‏توان گفت تربیت دینی یک نوع تربیت اصول مدار است تا روش مدار. در حقیقت تربیت (برانگیتخن تدریجی استعدادهای انسانها از مرحله ایجاد تا کمال) و سیاست (تدبیر و اداره امور جامعه در مسیر تحقق ولایت الهی) رابطه ی دوسویه باهم دارند و در بینش علوی هرکدام متأثر از دیگری بوده و مفهوم «تربیت سیاسی» را بوجود می آوردند، این مفهوم نحوه تحصیل قدرت سیاسی و اعمال کارویژه های آن بر اساس آموزه های تربیتی خاصّی را توضیح می دهد ، که بر اصول مهم بصیرت افزایی ،عقل گرایی و مصلحت جامعه در راستای خدامحوری می پردازد . در نگرش حضرت امیرتکیه بر مسند قدرت ، تنها برای حکمرانی نیست، بلکه دارای وظیفه مهم حفظ هویت بشر و احیای فطرت انسانی است. در این راستا قدرت سیاسی وظیفه دارد تا ضمن پرداختن به اصلاح و تربیت مردم، به احیای امر به معروف و نهی از منکر نیز بپردازد. هم چنین برپائی عدالت و تلاش برای اتحاد و همبستگی اجتماعی از دیگر وظایف عمده حکومت هاست که در فرمایشات امام علی(ع)، به آن توجه شده است.